Malware – co to jest i jak usunąć złośliwe oprogramowanie?

Smartfon, tablet, komputer, a nawet inteligentny zegarek – każdy sprzęt podłączony do internetu może zostać zainfekowany przez złośliwe oprogramowanie. Jak rozpoznać, że na urządzeniu został zainstalowany wirus? Jak go usunąć i zabezpieczyć się przed kolejnymi atakami hakerów?

Spis treści:

1. Czym jest malware?
2. Skąd się wzięło złośliwe oprogramowanie?
3. Rodzaje złośliwego oprogramowania
4. Jak rozprzestrzenia się szkodliwe oprogramowanie?
5. Antimalware, czyli jak wykryć wirusa na komputerze?
6. Jak usunąć malware i zapobiec jego instalacji?

7. Czy programy do usuwania malware są potrzebne na Mac, Linux i urządzenia mobilne?

Czym jest malware?

Malware to skrót, który pochodzi od słów malicious software. Oznacza złośliwe oprogramowanie, które zostało stworzone z myślą o uszkodzeniu sprzętu lub kradzieży danych. Należy jednak pamiętać, że to grupa różnych programów o zróżnicowanych funkcjach. Ten termin bywa jednak bardzo szeroki i obejmuje zarówno fragmenty kodu, jak i całe systemy szkodzące urządzeniu.

Wszystkie rodzaje malware są tworzone w tych samych celach, których wspólnym mianownikiem jest atak na wewnętrzny system urządzenia. W zależności od typu złośliwe oprogramowanie może dążyć do uszkodzenia podstawowych funkcjonalności środowiska, skasowania danych, otworzenia tzw. tylnych drzwi do kolejnych ataków, blokady komputera lub atakowania reklamami. Celem malware jest również nielegalne zarabianie pieniędzy.

Działanie malware jest potajemne, czyli odbywa się bez wiedzy użytkownika. Złośliwe oprogramowanie może pojawić się na różnego typu sprzęcie, tj. komputerze stacjonarnym, laptopie, tablecie, telefonie czy każdym innym urządzeniu, które ma dostęp do internetu.

     Sprawdź także: Scumware - co to za wirus i jak się przed nim bronić?

Skąd się wzięło złośliwe oprogramowanie?

Współczesna historia wirusów komputerowych zaczyna się w 1982 roku oraz od programu Elk Cloner, który zainfekował systemy Apple II. Od tego czasu wirusy i robaki stały się powszechne.

Z biegiem lat pojawiały się coraz nowsze typy malware. Przykładem są adware, których największa liczba przypadła na lata 2005-2009. Tego rodzaju złośliwe oprogramowanie prezentowało (i nadal wyświetla) niechciane reklamy na ekranach komputerów. Wtedy – tak jak dziś banery – wyskakiwały one w formie okienek, których nie dało się zamknąć.

Codziennie pojawia się nowe malware – coraz sprytniejsze i bardziej niebezpieczne. Obecnie na popularności zyskuje oprogramowanie wyłudzające dane poprzez odwoływanie do fałszywych stron na mediach społecznościowych.

Rodzaje złośliwego oprogramowania

Pomiędzy poszczególnymi odmianami malware występują znaczne różnice. Odmienny może być m.in. sposób działania złośliwego oprogramowania, a także stwarzane przez niego zagrożenie. Każdy złośliwy program lub fragment kodu wyróżnia się też innym stopniem wykrywalności i odpornością na próby usunięcia z dysku twardego zainfekowanego urządzenia.

• Wirusy, robaki, konie trojańskie - programy albo fragmenty kodu, które pasożytują na oprogramowaniach wykorzystywanych przez sprzęt i zajmują jego zasoby. Wirusy dołączają się do nich i modyfikują je tak, żeby móc się powielać.
• Ransomware to oprogramowanie służące do szantażowania innych osób. Daje ono hakerom dostęp do prywatnych dokumentów poprzez szyfrowanie plików. Cyberprzestępca może też zablokować ekran albo wstrzymać start systemu operacyjnego. Aby odblokować te funkcjonalności, należy zapłacić okup. Żądanie przesłania pieniędzy, wyświetla się na komputerze.
• Spyware - kolejne oprogramowanie szpiegujące. Jego działanie opiera się na zbieraniu informacji o aktywności użytkownika, np. odwiedzanych w internecie stronach.
• Adware czyli złośliwe oprogramowanie wyświetlające reklamy, których użytkownik sobie nie życzy.
• Browser hijackers - Malware wprowadzający zmiany w konfiguracji przeglądarki. O zainfekowaniu urządzenia świadczą dodatkowe paski narzędzi, których ofiara hakerów nie instalowała, a często również zmieniona strona startowa.
• Keylogger - działanie tego oprogramowania polega na odczytywaniu, a następnie zapisywaniu naciskanych przez użytkownika klawiszy. Dzięki temu cyberprzestępcy mogą wykradać hasła do bankowości internetowej, kont na mediach społecznościowych, profili użytkownika w serwisach z grami online itp.
• Rootkit - ukryta aplikacja, która pozwala administrować całym systemem np. w celu kradzieży danych. Uznaje się, że rootkit jest jedną z najgroźniejszych form szkodliwego oprogramowania, którą bardzo trudno wykryć.
• Rogue anti-spyware - malware, które udaje system chroniący przed oprogramowaniem szpiegującym. Jego działanie polega na podawaniu informacji mających przestraszyć użytkownika i skłonić go do zakupu innego drogiego programu, który rzekomo chroni przed zagrożeniami.
• Cryptojacking - złośliwe oprogramowanie, które ma na celu wykorzystanie potencjału sprzętu do kopania kryptowaluty.
• Botnet - malware, dzięki któremu cyberprzestępca jest w stanie zdalnie przejąć kontrolę nad urządzeniem ofiary. Po zainfekowaniu haker wykorzystuje cudzy sprzęt do przeprowadzania kolejnych ataków przy pomocy botnetu lub innego złośliwego oprogramowania. W ten sposób osiąga swój cel, a przy tym zmniejsza ryzyko wykrycia swoich działań przez organy ścigania.

Jak rozprzestrzenia się szkodliwe oprogramowanie?

Internet stacjonarny oraz mobilny to główne źródło rozprzestrzeniania się malware. Złośliwe oprogramowanie przedostaje się na urządzenie m.in. przez pocztę elektroniczną. Właśnie dlatego warto zrezygnować z otwierania wiadomości oraz załączników z nieznanego źródła. Powodami infekcji malware bywają też zhakowane strony internetowe, wersje demo gier, plików muzycznych, paski narzędziowe itd.

Cyberprzestępcy biorą na cel nie tylko komputery, ale i urządzenia mobilne. W tym przypadku arsenał ich metod wydaje się jeszcze większy. Kanałem dostępu do danych zapisanych w smartfonach jest smishing. Tego typu atak polega na wysyłaniu wiadomości SMS, w których znajduje się link do strony internetowej lub aplikacji. Po wejściu na witrynę bądź pobraniu programu na telefonie instaluje się wirus.

     Sprawdź także: Czym jest phising i jak się przed nim bronić?

Antimalware, czyli jak wykryć wirusa na komputerze?

Hakerzy dokładają starań, żeby ich ataki pozostały niezauważone. Na szczęście nie wszyscy potrafią napisać kod malware na tyle dobrze. Dzięki temu ofiary cyberprzestępców mogą same wywnioskować, że doszło do zainfekowania urządzenia. Wskazują na to m.in.:

• bardzo wolne działanie sprzętu;

• wyskakujące okienka na pulpicie głównym i w przeglądarce;

• uporczywe przekierowania na pewne strony;

• zwiększona ilość spamu w skrzynce e-mailowej;

• częste zawieszanie się komputera;

• blokowanie działania systemowego ochronnego firewalla.

Jak usunąć malware i zapobiec jego instalacji?

Swoje przypuszczenia trzeba jeszcze potwierdzić. W tym celu należy zainstalować oprogramowanie antywirusowe. Co ważne, warto z niego regularnie korzystać, ponieważ niektóre malware nie dają żadnych oznak działania, a wyrządzają wielkie szkody.

Dlaczego najlepiej skanować dyski twarde, nawet jeśli nie podejrzewa się ingerencji hakerów? Złośliwe programy często nie wpływają nawet na działanie komputera. W ukryciu potrafią łamać hasła, kraść poufne pliki czy wykorzystywać sprzęt do infekowania kolejnych urządzeń.

Pakiet bezpieczeństwa 2 w 1 od Play

Zainfekowaniu sprzętu da się zapobiec w jeszcze inny sposób. Sieć Play proponuje klientom Pakiet bezpieczeństwa 2 w 1. W ramach usługi konsumenci otrzymują Bezpieczny internet Play – oprogramowanie blokujące podejrzane strony oraz dostęp do Czatu z Cyber Ekspertem. Taka osoba pomoże w przypadku zawirusowania urządzenia. Co więcej, specjaliści na bieżąco wysyłają powiadomienia o nowych metodach ataków hakerskich.

Skorzystanie z Pakietu bezpieczeństwa 2 w 1 jest bardzo proste. Usługę można aktywować z poziomu strony internetowej lub w aplikacji Play24. Warto pamiętać, że do Czatu z Cyber Ekspertem z firmy CyberRescue będzie potrzebny profil użytkownika w aplikacji Facebook Messenger.

Dobre praktyki pozwalające uniknąć instalacji malware

Pakiet bezpieczeństwa 2 w 1 od Play wydatnie zwiększa szansę uniknięcia ataku hakerskiego. Oprogramowaniu i ekspertom warto jednak pomóc. W tym celu najlepiej przyswoić kilka prostych zasad utrudniania cyberprzestępcom ich działań. Co należy robić? Powinno się unikać:

• otwierania wiadomości e-mail nieznanego pochodzenia oraz załączników w nich zamieszczonych;

• klikania linków do nieznanych stron, które są udostępniane w e-mailach, SMS-ach i wiadomościach na innych komunikatorach;

• klikania podejrzanych banerów reklamowych;

• wchodzenia na strony internetowe mimo ostrzeżeń wysyłanych przez przeglądarkę;

• pobierania plików z niepewnych źródeł, np. nieoficjalnych sklepów z aplikacjami oraz serwisów z pirackimi filmami, serialami i grami;

• rezygnacji z aktualizowania systemu i poszczególnych programów;

• dokonywania płatności przez internet na stronach bez certyfikatu SSL (widoczny jako zielona kłódka w pasku adresu).

Czy programy do usuwania malware są potrzebne na Mac, Linux i urządzenia mobilne?

Celem ataków cyberprzestępców są przede wszystkim dwa najpopularniejsze systemy operacyjne – desktopowy (komputerowy) Windows i mobilny Android. Osoby korzystające z oprogramowania innych firm niż Microsoft i Google nie mogą jednak zakładać, że są bezpieczne. Przed wirusami należy chronić każdy sprzęt podłączony do internetu, o ile to możliwe. Również w tym przypadku warto wesprzeć się wcześniej wspomnianą usługą Bezpieczny internet Play.

Niestety, nie wszystkie urządzenia da się zabezpieczyć w równym stopniu. Programy antywirusowe są pisane z myślą o komputerach, smartfonach i tabletach. W przypadku sprzętów elektronicznych, takich jak inteligentne zegarki i telewizory, pozostaje tylko regularne aktualizowanie systemu operacyjnego i poszczególnych aplikacji.

     Sprawdź także: Jaki antywirus wybrać?

Skoro na smartwatchu i smart TV nie można zrobić nic więcej, tym bardziej nie da się ochronić innych urządzeń. Czy jednak jest się czym martwić? Na szczęście nie. Celem hakerów są głównie prywatne dane, które chcą wykraść albo zablokować do nich dostęp. Nie trzeba się więc martwić o zainfekowanie sprzętów, takich jak inteligentne odkurzacze czy lodówki z dostępem do internetu. Przejęcie nad nimi kontroli nie przyniosłoby cyberprzestępcom żadnych korzyści finansowych.